Het gezicht van het Kwaad #DeMening #DSAvond

DSAvond, 08/11/13 – deze week geef ik elke dag mijn #mening over een item uit de actualiteit. Ziehier dag 5.

‘Welkom in mijn land. Waar kom je vandaan?’ ‘Welk werk doe je?’ ‘Denken jullie echt dat wij allemaal terroristen zijn?’ Het zal u misschien verwonderen, maar dat zijn de eerste vragen die elke Iraniër stelt als hij op straat een Westerling ontmoet. Voor de sceptici: mijn steekproef is representatief, want op een uur word je minstens twintig keer aangesproken. In het Frans of in het Engels, en ook door vrouwen, die niet, zoals we zo graag denken, thuis onderdrukt zitten te wezen, maar deelnemen aan het openbare leven, werken, autorijden en meer universitaire diploma’s behalen dan jongens. Op twee maanden ben ik maar één keer uitgescholden voor Westerling. Hoe komt het dan, dat we zo’n negatief beeld hebben van Iran?

Blame it on tv. Het enige nieuws dat ons uit Iran bereikt, is slecht nieuws. Ook deze week weer: vrouwen in zwarte chadors scandeerden slogans als ‘Dood aan Amerika’, woedende jongens staken Amerikaanse vlaggen in brand. Aanleiding was de herdenking van de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran in 1979: een studentenactie die uitgroeide tot een gijzeling die 444 dagen zou duren, en afgestraft werd met de eerste boycot van de VS tegen Iran. Die economische sancties werden de afgelopen decennia alsmaar strenger, naarmate de geruchtenmolen over het Iraanse atoomprogramma harder draaide.

Soms treffen boycots het hart van een regime, maar meestal betaalt de bevolking het gelag. Zo ook in Iran. De economie kreeg forse klappen. Maar zijn de Iraniërs daarom boos op ‘de Amerikanen’? Integendeel. Ze maken een duidelijk onderscheid tussen een land en zijn leiders, een houding die wellicht wordt ingegeven door hun eigen situatie. De meeste Iraniërs kunnen je er niet vaak genoeg aan herinneren dat tussen de leiders en het volk een brede ideologische kloof gaapt, dat de revolutie van ‘79 oorspronkelijk niet religieus was, en dat de ayatollahs het land eigenlijk gekaapt hebben. Dus, redeneren ze, zijn ‘de Amerikanen’ niet verantwoordelijk voor de boycot. Mensen en politiek, dat zijn twee verschillende dingen.

En die woedende, slogans schreeuwende jongeren dan? In realiteit is dat een felle minderheid, die wellicht door de Basij, de fundamentalistische geheime politie, is aangevoerd om te protesteren. (Hen filmen is zoals filmen tijdens de Ijzerbedevaart en daaruit afleiden dat heel België Vlaams-nationalistisch is.) Want sinds president Hassan Rohani zijn charmeoffensief tegenover de VS heeft ingezet, zit er druk op de ketel; niet iedereen is blij met de verbeterde relatie met het Westen. Zeker nu het ernaar uitziet dat de onderhandelingen in Genève over het Iraanse nucleaire programma weleens zouden kunnen slagen, iets wat het conservatieve kamp als gezichtsverlies voor Iran ervaart.  In Teheran doken posters op waarop de Amerikaanse diplomaat onder tafel een pistool op zijn schoot heeft liggen. Rohani kreeg steun uit onverwachte hoek: prompt sprak ayatollah Khamenei zijn steun aan de president uit, en drong erop aan de Iraanse onderhandelaars niet als zwakkelingen te zien.

Blijkbaar wil Iran dus echt een akkoord bereiken; dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry vandaag naar Zwitserland snelde, doet vermoeden dat het nog gaat lukken ook. Zou ook de beeldvorming dan eindelijk veranderen? Propaganda werkt beter als de vijand maar één gezicht heeft, dat van het Kwaad. Daarom vernauwen we zo graag een religie, een land of een cultuur tot één eigenschap: omdat het makkelijker is karikaturen te haten. Of dat nu Iraniërs, moslims, homo’s of Walen zijn. Als Iran niet langer als aartsvijand moet worden afgeschilderd om een beleid te rechtvaardigen, krijgen we dan eindelijk het echte land te zien? Met al zijn nuances? Dat zou pas een detente zijn.