niet alleen in de sport #DSOpinie

08/8/2021, De Standaard Opinie — Het is rot, de ongepaste uitspraken over de Belgian Cats. Maar in zekere zin is het ook goed, wat er gebeurd is. Want doordat het ‘commentaar’ van de sportjournalisten live op antenne ging, is het eindelijk onweerlegbaar duidelijk, hoe er backstage over lgbtq-personen gepraat wordt. En over vrouwen in het algemeen. Voor één keer valt het niet te ontkennen. Terwijl het dagelijkse kost is. Dat dit zoveel mensen ‘choqueert’, verbaast mij misschien nog het meest.

Want laat ons wel wezen, dit gebeurt niet alleen in de sport. Dit is een alomtegenwoordig maatschappelijk fenomeen, dat zich op elke werkplek voordoet. Ook in de academische wereld. In de cultuursector. En in de media. De uitspraken van Demarez waren niet fraai, maar ik heb het vaak veel grover gehoord.  En met ver(der)strekkende gevolgen. Vrouwen die niet in het voorgeschreven vrouwbeeld passen, krijgen minder kansen. Fuckability is niet alleen in de sport een criterium: ook vrouwelijke auteurs, zangeressen en mediafiguren worden zo beoordeeld.

Enkele voorbeelden. Een discussie over wie te vragen voor een portretinterview: een politica van middelbare leeftijd met een ruime intellectuele bagage of een jonge, knappe actrice? “Het is met foto’s. En ik moet er tijdens dat gesprek wel uren naar kijken.” “Vrouwen vraag je toch niet voor de inhoud?” (Dat klopt: tel maar eens na hoeveel gesprekken met vrouwen over hun privéleven gaan en hoeveel over hun werk. En vergelijk dat eens met mannen.) Of bij het programmeren van een belangrijk literair programma: “Vraag X. Akkoord, ze kan niet schrijven, maar ze ziet er wel goed uit op tv.” Of nog: “Dat is tenminste een lesbienne waar je je als man nog iets bij kan voorstellen.” En wat met de interviewer die laat doorschemeren dat een nachtje met hem de lesbische auteur in kwestie wel kan genezen?

Laat ons eerlijk zijn: zo wordt er nu eenmaal over vrouwen gepraat. Zo worden ze bekeken en zo worden ze beoordeeld. En altijd weer moeten ze zich drie keer zo hard bewijzen als mannen. Dat ontkennen is het daglicht ontkennen. Maar zeg er wat van, en iedereen lacht het weg. Vrouwelijke overgevoeligheid. Een grap. En op seksisme rust —nog steeds— een onuitgesproken omerta. Veel vrouwen zijn bang voor de gevolgen, als ze dit luidop aanklagen; aan de top zitten nu eenmaal vooral mannen. Dus zwijgen ze erover. Net zoals ze zwijgen over de (seksuele) intimidatie, het intellectueel neerkijken op vrouwen, het dagelijkse seksisme en racisme. Terwijl je het gewoon kan turven, als je kijkt naar het uiterlijk, de leeftijd en de geaardheid van wie we in de media te zien krijgen.

Misschien zou ik concretere voorbeelden moeten citeren, maar dat kwetst ook altijd weer de vrouwen waarover gepraat wordt. En bovendien geloof ik niet in individuele heksenjachten. De VRT zet de journalist in kwestie nu wel op non-actief, maar wat verandert dat ten gronde? Minister van Media Dalle rekent erop dat de zender ‘gepaste maatregelen’ neemt, maar gaat het er op zijn kabinet zo anders aan toe? Homofobie, seksisme en racisme zijn alomtegenwoordig. Ook al dicteert het officiële beleid iets anders. Iets wat zo structureel in een maatschappij is ingebed, verander je niet met een inclusie-richtlijn en een diversiteitsambtenaar. Meer nog: vaak is dat een excuus. Daarmee heb je als instelling je werk gedaan. Helaas verandert dat opgelegde correcte denken niets aan hoe er werkelijk over vrouwen gedacht en gesproken wordt. En hoe dat getolereerd wordt. Laat ons hopen dat dit het begin is van echte introspectie. En dat het niet, zoals bij #metoo, eindigt met het offeren van een paar zwarte rammen, waarna de rest van de kudde gewoon als vanouds voortblaat.

Het stuk zoals het verschenen is, kan je hier nalezen.