de hashtag: #win, #fail of #trending?

 

To use or not to use? The #

Toen ik onlangs een hashtag gebruikte op FB, kreeg ik meteen een storm van verontwaardigde reacties over me heen. Dat zulks ongelofelijk onhip is, en tegen alle digitale etiquetteregels van social media. #fail

Dat het gebruiken van een # buiten Twitter of een soortgelijke omgeving niet alleen nutteloos is, maar ook gewoon dom overkomt, want dat het daar nergens toe dient, en alleen maar een overbodig ornament is, waarmee de gebruiker zich interessant probeert te maken. #formfollowsfunction

Maar is dat wel zo? Is de hashtag alleen nuttig als zoekbaarheidsverhogend symbool, of draagt het hekje ook onvermoede linguïstische mogelijkheden in zich? Kan het iets toevoegen aan onze taal, en zo ja, wat? #dtv

#De_ex gebruikt al langer een heel arsenaal als hashtags in haar communicatie. Als graficus is ze gevoelig voor mooie symbolen, en niets is zo strak als een symmetrisch hekje. Dus wat begon als een manier om haar Instagramfoto’s  van een blitse titel te voorzien, drong langzaam ook door tot haar FB-statussen. Haar mails. Haar analoge postkaartjes. Soms waren de #’s verklarend, soms labellend, maar heel vaak gewoon grappig. Of een soort commentaar op eigen tekst.

#justkidding

Een tijd later maakte een vriendin me attent op het feit dat ik/wij frequent hashtags gebruikten in onze mailconversaties. Op zich was dat niet verwonderlijk – het gesprek was begonnen op Twitter -, maar we bleven deze taaltool ondanks de wissel van medium hardnekkig gebruiken in onze communicatie. #meerwaarde

Geïntrigeerd begon ik mijn eigen mailverkeer te ontleden. Waarom dit, waarom nu. #linguisttotindekist Dat het symbool behoort tot het register van het informele taalgebruik was meteen duidelijk. Meer nog: de mails waarin ik hashtags terugvond, hadden nog het meeste van digitale cafégesprekken. Precies daar bleek hij nuttig te zijn.

Sowieso is het hekje een manier is om conversaties aanzienlijk te ‘versnellen’. #obvious Maar tot mijn verbazing stelde ik vast dat die vier lijntjes niet alleen een sterk samenvattend vermogen hebben. Ze zijn ook een ideale tool voor ironie. Met één woord(combinatie), voorafgegaan door die simpele kruisende lijntjes, kan je  je volledige voorgaande zin onderuit halen, bijkleuren of omkeren. #meta De hashtag dient dus niet alleen om dingen in categoriën op te delen, of er een bepaald groepsetiket aan toe te voegen, maar kan ook als meta-taaltool gebruikt worden. #noshitsherlock Je kan je zelfs verstoppen achter het hekje, om dingen te zeggen die je in de bodytext nooit voluit zou durven schrijven – het is tenslotte ‘maar’ een hashtag, het kan ook altijd een grapje zijn. #tongueincheek

De hashtag fungeert in onze digitale conversaties als de toonsleutel van onze geschreven boodschappen. Zo bekeken is het eigenlijk logisch dat hij opduikt in mails en andere digitale communicatie, ook al is hij niet ‘klikbaar’ en dus schijnbaar nutteloos. De functie die hij vervult is van een heel andere aard: we communiceren steeds vaker ‘schriftelijk’, ook over emotionele of informele onderwerpen. Het grootste probleem daarbij is het ontbreken van context en lichaamstaal, en het is dat gemis dat de hashtag gedeeltelijk opvangt. #signofthetimes In die zin is hij een verfijnde vorm van de smiley, of van het ironieteken (§), maar met een veel breder arsenaal aan mogelijkheden.

#metataaltool

Een immens rijk aan nieuwe taalvormen ging voor me open. Dagenlang hashtagde ik alles, op zoek naar de grenzen van het fenomeen. Maar dat trôp wel degelijk te veel is, en al dat ge### op een gegeven moment behoorlijk ergerlijk wordt, merkte ik toen ik mijn gesprek met #hetlief een extra dimensie probeerde te geven door bij wijze van auditief # af en toe luid in mijn vingers te knippen en zo een hashtag aan ons gesprek toe te voegen. #netnietgescheiden

Voorlopig hou ik het dus bij sporadisch gebruik. #voordegoedevrede (En nu ik dit zo zie, zit ik meteen met een vraag over interpunctie: staat de hashtag van een volzin voor of na het punt? En hoe weet je of hij beperkend of uitbreidend wordt gebruikt, en op welk woord of zinsdeel hij terugslaat?) Maar volgens mij zit er in dat onnozele hekje voer voor een interessant linguïstisch onderzoek. #digi-PhD #tip

#eeuwigetweede

Toen ik mijn conclusies voorlegde aan @de_ex, kwam die aanzetten met een trendrapport over oa. nieuwe media waarin Jan Dejonghe in een tekst doorspekt met hashtags de samenvattende waarde ervan bewijst. Eén woord is genoeg om een hele context te schetsen. #bloodywelldone De hashtag, zo stelt hij, kan niet snel genoeg deel gaan uitmaken van onze grammatica. Het is een soort stijlfiguur, de baseline van je zin. #hiswordsnotmine @Dejeanzelf Die je woorden kan versterken, of relativeren. En dus wel degelijk bijdraagt aan de boodschap.

#virtualscrabble

Dat het een taalverrijking is (en geen verarming, zoals over sms-taal altijd wordt beweerd), behoeft geen betoog. Het #je is een soort digitale haïku, waarmee je je taalvirtuositeit uitgebreid kan bewijzen en die wel degelijk meesters en mindere goden onderscheidt. (Zelf ben ik er niet zo goed in, bondigheid is nooit mijn forte geweest.)

Zeker in #hipsterland, waar looks altijd belangrijk zijn dan content #functionfollowsform, moeten hashtags in de eerste plaats mooi zijn. Kort, aantrekkelijk, gevat, geestig, en met een hoge leesbaarheid – woorden na elkaar zetten die op dezelfde letter eindigen waarmee het volgende begint, doe je niet, dat is lelijk-.

In die zin is dat ‘onnozele hekje’ een kruising tussen een digitaal cryptogram en de scrabble van onze tijd. Dat kan alleen maar goed zijn voor het taalgevoel. #cultuuroptimist Bovendien kan je ook hashtaggen in een andere taal dan die van je tekst. Als dat niet educatief verantwoord is. #hallopascalsmet

@Dejeanzelf sloot zijn stukje af met de verwachting dat dit jaar de eerste hashtagroman zou volgen. #glazenbol Hij zou wel eens gelijk kunnen hebben. #waitandsee