1 2 3 4 Hoed u voor K3

DSOpinie, 14/05/2016 –

Akkoord: banaliteit heeft bestaansrecht. Al is het maar voor het contrast. Maar om nu K3 te vergelijken met Haydn, die ook “met een volgehouden hoog niveau aan de lopende band schreef”, zoals Filip Huysegems vorige zaterdag in deze krant deed? Miguel Wiels kent zijn clichés en past die vakkundig toe, maar niet iedereen die een melodietje kan schrijven, is Haydn. Goed gedaan? Misschien. “Mooie bouwwerken van muzikaliteit?” Komaan.

K3 vs. Haydn

Het hele K3-oeuvre bestaat uit simpele strofe-refrein structuren, een handjevol akkoorden en een orkestratie die altijd hetzelfde klankbeeld oplevert — maar wellicht is dat nu net de “sound” van de groep: zo monochroom dat een half oor genoeg is om alles te horen. De enige reden om daar met een cognacje naar te luisteren, is om je te bedrinken bij het idee dat een hele generatie kinderen in zo’n muzikale armoede moet opgroeien.

Met zijn meer dan 100 symfonieën was Haydn inderdaad ook een veelschrijver, maar hij herhaalde zichzelf nooit. En als pionier van de sonatevorm was hij de eerste om die zelf weer open te breken en ermee te experimenteren. Voor elk cliché dat hij bedacht, verzon hij talloze variaties, met een waanzinnig oog voor detail. Kortom: allesbehalve bandwerk.

K3 genereert muzikaal niets meer dan doordrukjes van éénzelfde patroon.  Excuseer als we technisch klinken, maar de “mooi gedoseerde sprongetjes in de refreincontouren” die de muziek zo zonnig maken zijn gewoon simpele akkoordprogressies. Dat trucje werkt al 400 jaar, alleen zou je hopen dat we sinds Pachelbel geëvolueerd zijn. Maar K3 gaat nooit op ontdekking, het bevestigt alleen clichés.

Monsanto

Jammer. K3-muziek is een fenomenale onderschatting van de complexiteit die kinderen aankunnen. Want ze hebben open oren, voor we ze dichtmetselen met muzikale clichés. Zelfs atonale muziek is geen probleem: hoe jonger het kind, hoe makkelijker het erin gaat. De hele Mikrokosmos van Bartok, pianostukjes voor jonge kinderen, is gebaseerd op niet-klassieke tonaliteit. Ze spelen het zonder mokken, tenzij ze al in hun luier voor tv zaten met K3 — dan kunnen ze als kleuter al geen dissonant meer waarderen.

Vergelijk het met cola-kindjes: eens versuikerd lusten ze niets anders meer. K3 is geen Haydn, maar de Monsanto van de muziekindustrie. Niet alleen vreet het de hele markt op, het verknoeit de ‘open oren’ van een hele generatie door ze al op peuterleeftijd met voorspelbaarheid dicht te plamuren. En het houdt niet op bij de muziek; alles, van dansjes tot jurkjes, is vooraf ingevuld. Ruimte voor creativiteit: nul. En dan zwijgen we nog over het inherente seksisme en de genderclichés.

Vortex Temporum

Eén ding klopt wel: “appreciatie van muziek hangt vaak af van buitenmuzikale factoren, groepsdruk, culturele doctrine.” Behalve bij —precies— jonge kinderen: in tegenstelling tot volwassenen hebben ze nog geen socio-cultureel oordeel over (hedendaagse) klassieke muziek — zij vinden ze niet elitair of moeilijk. Voor hen is muziek muziek: geluid waarop ze zich vrij kunnen bewegen. Of dat nu Bach, dance, noise, Haydn of freejazz is. Laat ons die kans grijpen.

Precies omdat ze zo universeel is en direct appelleert aan emoties, kan muziek cultureel verbredend zijn — als je er maar vroeg genoeg mee begint. Kinderen die opgroeien met opera, de Elisabethwedstrijd of jazz zuigen die op met de ongecomplexeerde nieuwsgierigheid waarmee ze naar alles in de wereld kijken. Veel volwassenen vinden Grisey aartsmoeilijke muziek, maar op de museale voorstelling van Rosas’ Vortex Temporum huppelden kleuters ongeremd de dansers achterna. Meer nog: ze snapten het. “Kijk mama, die meneer danst de fluit.”

Collectieve maatschappelijke degeneratie

Rosas moest knokken voor zijn subsidies, Jeugd & Muziek, nochtans een instituut, raakt die kwijt. In een tijd waarin cultuur zo moet worstelen om te overleven, is het bijna misdadig om een commercieel fenomeen als K3 paginagroot te promoten. De monocultuur is al sterk genoeg. Nog zorgwekkender wordt het als we dergelijke banale gebruiksmuziek met manklopende Haydn-vergelijkingen upgraden tot cultuur. Vanwaar die bizarre drang tot het aanmoedigen van collectieve maatschappelijke degeneratie? Dat populisten kunst wegzetten als een elitair fenomeen, past perfect in hun anti-intellectuele discours; ze hebben er alle belang bij het volk dom te houden. Maar dat intellectuelen K3 proberen te verkopen als kunst en het volk vertellen dat dom best slim is, is problematisch.

Voorgekauwde K3-eenvoud opent de weg voor niet-denken-maar-volgen. Voor populisme en slogan-politiek. Complexe muziek leert onze hersenen complexe denkpatronen aan, zodat we niet voor alles pasklare oplossingen verwachten. Kunst wapent ons tegen de complexiteit van het bestaan. Want ook in de liefde of het leven lost niet alles netjes op in consonante drieklanken.

Dus in plaats van K3 met Haydn te vergelijken, zouden we er beter op aandringen dat elke kleuterjuf Haydn draait, en Bartok, en waarom niet, Brewaeys. Iets goeds van eigen bodem, weet je wel.  Net zoals opera, dansvoorstellingen en concerten gratis zouden moeten zijn tot 10 jaar. Zodat we kinderoren openen voor muziek die ze verdienen. Voor K3 ze sluit.

Annelies Van Parys (componist & docent Conservatorium Brussel) & Gaea Schoeters (auteur)