de lijstjes 2019

DSLetteren, 20/12/2019 —

1 Welk boek van 2019 was voor u het hoogtepunt van het jaar?

“Mijn verhaal is het verhaal van drie bedriegers.” Met die intrigerende zin eindigt het openingshoofdstuk van De patiënten van dokter Garcia van Almudena Grandes, een breed opgezette roman over een smokkelnetwerk dat hooggeplaatse nazi’s na de Tweede Wereldoorlog naar Spanje helpt ontsnappen. Clara Stauffer, de spil van de organisatie, heeft echt bestaan; de spionnen die in haar netwerk infiltreren zijn een verzinsel van de auteur. Grandes stoeit al langer met de Spaanse oorlogsgeschiedenis: deze spionnenroman is de vierde in een reeks van zes boeken waarmee ze het verzet tegen het Franquisme wil eren. Ze kreeg er, als zevende vrouw sinds 1924 (!) de Premio Nacional de Narrativa voor; terecht, want deze roman kan moeiteloos naast Littell’s Welwillenden en Binet’s HhhH staan. Niets zo fascinerend als delven in de geest van personages die in naam van het Kwade vol overtuiging doen wat zij voor het Goede houden.

2 Welk boek van 2019 had meer aandacht verdiend?

“Het was een combinatie van mijn misantropie en mijn onvoorwaardelijke liefde voor het leven die me ertoe dreef de dood te willen fotograferen. Ik kijk wat me met walging en angst vervult altijd in het gezicht. Lang, en recht in de ogen.” En dus richtte Sébastien Van Malleghem zijn camera op dat wat we zoveel mogelijk uit ons leven proberen te weren. In Mexicostad sterven zo’n slordige 450 mensen per dag: aan vervuiling, verkeersongevallen en misdaad. Sébastien zocht ze op in mortuaria en op begraafplaatsen, en keek toe hoe ze werden gebalsemd en gecremeerd. In zijn typische compromisloze zwart-wit beelden legde hij vast waar we het liefst van wegkijken: de dood. In al zijn naaktheid. Zijn Mexican Morgues herinnert ons eraan dat we in de dood allemaal gelijk zijn. Niet meer dan een “tijdelijk depot.” Daarnaast wil ik u met aandrang Alleen de bergen zijn mijn vrienden van Behrouz Boochani aanbevelen. Waar Van Malleghem ons wijst op wat we zijn, houdt Boochani ons een spiegel voor van wat we doen. Wat we anderen aandoen. Vijf jaar lang tikte hij dit boek in op Whatsapp, terwijl hij vastzat in een detentiecentrum op het Papoea-Nieuw-Guineese eiland Manus, waar Australië zijn vluchtelingen ‘opbergt’, comfortabel uit het zicht. In zijn snoeiharde aanklacht – een gefragmenteerde stream of conciousness –  analyseert hij in een veelheid van stijlen de principes van dominantie en onderdrukking, en maakt de mensonterende omstandigheden in het kamp zo tastbaar dat zelfs de meeste onwillige lezer er niet aan kan ontsnappen. Twee bijzonder ongemakkelijke boeken, en net daarom twee must reads.

3 Welk boek wil u graag (opnieuw) verfilmd zien?

Vrolijke verwoesting! Het donkere, absurdistische en tragikomische gruweluniversum van Delphine Lecompte is gefundenes fressen voor een filmmaker op zoek naar een echte uitdaging — als hij of zij zich niet verslikt in de gitzwarte humor en erin stikt als in een marsepeinen leeuwentemmer. Deze wondere wereld, bevolkt door personages als de bedeesde zeepzieder, de mystieke chrysantenkweker en de analfabetische jongenshoer, schreeuwt gewoon om een visualisering, die even virtuoos, waanzinnig en onvatbaar is als Lecompte’s gedichten. Het zou ongetwijfeld een zwarte parel van een onzegbare duistere schoonheid opleveren. En ook mijn eigen Diggers natuurlijk, want dat blijft nog steeds de beste Vlaamse televisiereeks nooit gemaakt.

Het stuk zoals het is verschenen, kan je hier nalezen.