de mening – woensdag #DSA

16/9/2020, De Standaard Avond — Wat in Moria is afgebrand, is geen vluchtelingenkamp. Wat daar in rook opging, is de laatste spaander geloofwaardigheid van het Europese vluchtelingenbeleid. Van Europa. Als kind stelde ik mij Europa voor als een warme veilige haven. Een baken aan de horizon dat het einde van de oorlog en het begin van iets beters aankondigde. Zo was mij dat geleerd. In de geschiedenislessen volgde de oprichting van Europa meteen op de Holocaust: met één klik van de diaprojector ruimden de barakken vol uitgemergelde gevangenen en hologige kinderen plaats voor de vlag, het volkslied en het verdrag. Voor vrijheid, vooruitgang en verandering. En vooral: voor vrede.

Vijfenzeventig jaar ligt er tussen de kampen die mee aan de basis lagen van de oprichting van de Europese Unie en de kampen die Europa zelf heeft gebouwd. De Europese V’s zijn opgeschoven. Naar vrekkigheid. Vreemdelingenhaat. En verregaande vernedering. Bespaar me de wir haben es nicht gewusst. We weten maar al te goed dat in Moria mensenrechten geschonden worden.

We kennen de cijfers: 13.000 mensen in een kamp met 3.000 plaatsen. Onder wie 400 niet-begeleide minderjarigen. Kinderen dus. We weten van de ziektes. Het psychische lijden. De automutilatie en de zelfdoding. We weten dat een plek met één kraan voor 1.300 mensen, zonder zeep en zonder mogelijkheid tot afstand houden, een covid-19-broeihaard wordt. Meer nog, we hebben dat alles niet alleen gewusst, we hebben het gewild. Moria was een deel van het Europese vluchtelingenbeleid: het vlaggenschip van de ontradingscampagne. Op de kap van 13.000 sukkelaars.

Zelfs nu, nu het kamp is afgebrand en vluchtelingen nog liever verhongeren dan zich aan te melden in het nieuwe, gesloten kamp dat inderhaast wordt gebouwd, blijft Europa stil. In de lidstaten overschreeuwen politici elkaar als op een veeveiling, over hoeveel of hoe weinig vluchtelingen ze willen opnemen. En wat electoraal wenselijk is. Steden en burgerinitiatieven die mensen willen opnemen, krijgen het deksel op de neus van hun regering: in Duitsland floot minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer 127 gemeenten terug, omdat hun spontane solidariteit de Duitse onderhandelingspositie in Europa zou verzwakken. Ook voor de Vlaamse stedelijke solidariteitsinitiatieven bestaat geen wettelijk kader. Nochtans: als elke stad van 30.000 inwoners één eilandvluchteling opneemt, is iedereen onder dak.

Hoe zou Europa tegenwoordig voorgesteld worden in de geschiedenislessen, nu de Unie zelf kampen bouwt waarin de levensomstandigheden nauwelijks beter zijn dan in het gemiddelde Duitse doorgangskamp? Een veilig baken is de EU al lang niet meer. Door haar (non)beleid maakt ze het mogelijk dat politici als Theo Francken de crisis in Moria misbruiken om het ‘onmenselijke’ Europese vluchtelingenbeleid aan te klagen en het Australische model als enige alternatief naar voren te schuiven. Want ‘dat is humaner’. Zo wordt de Unie de facilitator van precies dat extremisme dat ze door haar oprichting voor eeuwig de wind uit de zeilen wilde nemen.

Maar wanhoop niet. Er is ook goed nieuws: België gaat 12 vluchtelingen opnemen. Dat is ‘billijk’. Meer specifiek: niet-begeleide minderjarigen. Want het is met asielzoekers niet anders dan met asielkatten: voor de schattige kittens vinden we wel een plekje. De rest geven we vroeg of laat een spuitje. Ook dat is humaner.

Het stuk zoals het verschenen is, kan je hier nalezen.